نکات طلایی در خواستگاری

نکات طلایی در خواستگاری

1. جلسه گفتگو

جلسه گفتگو در خواستگاری اهمیت بسیاری دارد. در جلسه گفتگوی خواستگاری چند مسئله باید بررسی شود، از جمله حرف‌هایی که رد و بدل می‌شوند، الگوهای رفتاری، روحیات دختر و پسر.

 روز خواستگاری دختر اگر تغذیه درستی نداشته باشد دچار افت قند می‌شود. بنابراین ملاحظه‌ای که خانواده باید در نظر بگیرد این است که خواستگار جلسه اول دختر را نبیند یا اینکه قبل از آن، دختر را در محلی مثل دانشگاه، نمایشگاه، مسجد، کتابخانه یا جایی دیگر دیده باشد.

به پیشنهاد طب سنتی؛ دختر و پسر می‌توانند دو ساعت قبل از خواستگاری «شیر و بادام» بخورند، که در طب اسلامی به آن لُبان می‌گویند؛ زیرا قند آنها را ثابت نگه می‌دارد و باعث می‌شود تمرکز لازم را داشته باشند و تصاویر را واقعی ببینند.

طرز تهیه:

10 عدد بادام را شب در آب بخیسانید، پوست آن را بکنید و در مخلوط کن با کمی شیر و کمی عسل مخلوط کنید.

همچنین می‌توانید از مویزهای درشت دانه‌دار در شربت بادام استفاده کنید. شربت عسل و یا عسل و سیاه‌دانه نیز مفید هستند.

توصیه‌های استاد محمدعلی اخوان

 والدین گرامی به هر قیمتی اجازه ندهید که هر کس مدعی خواستگاری می‌شود از در وارد شود دخترتان را ببیند، نپسندد و برود. روحیات دختر خود را در نظر بگیرید. ابتدا پدر، برادر، عمو یا کسی که به روحیات دختر آشناست با پسر روبه رو شود و با او صحبت کند؛ اگر دیدید که چنین پسری مناسب دختر شماست به او اجازه خواستگاری رسمی با خانواده را بدهید. این نکته را همیشه در نظر بگیرید که می‌خواهید احساسات دخترتان را با چه پسری درگیر سازید.

 ملاحظه دیگر این است که خواستگاران با خانواده دختر تناسب داشته باشند. برخی خانواده‌ها از هر قشری خواستگار به منزل خود راه می‌دهند. از دکتر، استاد دانشگاه و کارمند گرفته تا بقال، قصاب و شغل‌های بازاری.

 پسرها در جلسه اول خواستگاری حتماً با گل و شیرینی بروند. در برخی از شهرها با این طرز فکر که ممکن است نپسندیم از خرید گل و شیرینی ممانعت می‌کنند، اما بدانید تلقی دختر و خانواده‌اش از این رفتار حمل بر خساست خانواده پسر خواهد بود و نگاه آنها را به خواستگاری معامله‌ای و خرید کالا برداشت می‌کنند. همین نکته‌های ظریف است که اگر رعایت نشود دختر را دچار بحران هویت خواهد کرد.

  دکوراسیون منزل و فضای خواستگاری نیز از موارد دیگری است که باید به آن توجه و دقت کرد. چینش تزئینات منزل و نظافت آن یا نوع هنری که به کار برده شده است، تابلوها و قاب‌های استفاده شده، سلیقه، روحیات و عقاید افراد آن خانه را نشان می‌دهد. حتی از اسامی اعضای خانواده نیز می‌توان به این نکات پی برد.

 پسران مذهبی دقت کنند که آیا نشانه‌ای مذهبی یا دینی در منزلی که برای خواستگاری رفته‌اند وجود دارد یا نه. عکس، نوشته، قاب، وجود ماهواره یا نبود آن.

 رفتار مادر خانواده نیز نکاتی را نمایان خواهد کرد. اگر مادری جلسه خواستگاری را اداره و مدیریت می‌کند می‌توان گفت آن خانواده زن سالار است. پسر باید توجه کند که آیا تحمل خانواده زن سالار را دارد یا خیر؟ زیرا دخترها تقریباً نصف رفتارهای مادرشان را دارند.

 به رفتار و نقش پدر در خانواده و نقش خواهران و برادران نیز توجه کنید.

2. مراحل خواستگاری

خواستگاری چند مرحله دارد. در هر مرحله مشخص می‌کنیم دختر و پسر چه سؤالاتی مطرح کنند تا جلسات صحیح و دلخواه پیش برود.

مرحله اول: شناسایی

جلسه اول خواستگاری فقط برای شناسایی کلی است؛ بنابراین هرگز دخترتان را در فشار و تنگنا قرار ندهید که جواب دهد.

هنگام گفتگوی دختر و پسر بهتر است پسر شروع کننده صحبت باشد. پسرها به دنبال دختران محجوب و دست نیافتنی هستند، پس دختران باید این نکته را بدانند و اول جلسه بلبل زبانی نکنند.

پسرها نیز از سؤالات جنجالی و چالشی در جلسه اول خودداری کنند. سؤالاتشان به گونه‌ای باشد که دختر را از لاک خود بیرون بکشد. از حرف‌های خودمانی شروع کنند. مثلاً «فضای خونتون چقدر با صفاست» یا «اون تابلو کار خودتونه؟»

همچنین در جلسه اول حرف‌های اختلافی زده نشود، مانند اینکه نه شغل دارید. نه پول دارید و … همین اول کار نخواهید که تکلیف را روشن سازید.

در این جلسه چند مطلب باید روشن شود: ایمان، اخلاق و کفویت (روحی و روانی و مزاجی).

کسی که ایمان نداشته باشد و نماز نمی‌خواند و خط قرمزها را رد کرده باشد، اعتمادی به او نیست؛ بنابراین در همین جلسه اول خط قرمزها را بررسی کنید.

دختر و پسر باید با هم تناسب داشته باشند. چه از نظر ایمانی و چه از نظر اخلاقی. سؤالات جلسه اول نباید پیچیده باشد، سؤالات باید به گونه‌ای باشد که فقط این چند مورد را روشن کند؛ بنابراین در جلسه اول منتظر خبر مثبت یا منفی نباشید.

مرحله دوم: تثبیت

جلسه دوم خواستگاری جلسه مهمی است. در جلسه دوم تصاویر واقعی دو طرف دیده می‌شود. این جلسه، مرحله تثبیت است، یعنی اخلاق و ایمان با یکدیگر متناسب بوده است. در این جلسه درباره شغل و مسکن صحبت شود، اما به صورت کلی، نیازی به پرسیدن جزئیات آن نیست.

بعد از جلسه دوم دختر و پسر می توانند از تست‌های شخصیت در روان شناسی بهره ببرند. این تست‌ها می‌تواند شخصیت و تناسب دختر و پسر را نشان دهد. بعد از آن نتیجه تست را به مشاور نشان دهند و از او مشورت بخواهند و بعد تحقیق صورت بگیرد.

مرحله سوم: تصمیم

در این مرحله درباره مهریه و میزان آن صحبت می‌شود. رسم و سنت است مرد هنگام ازدواج مال یا وجهی را به همسرش تقدیم مى‏كند كه در اصطلاح، مَهر و صداق نامیده مى‏شود. البته زن كالای خریدنى نیست كه با مهریه معامله شود. او محبوب است و مرد باید براى اثبات صدق خود و به دست آوردن دل او مقدارى از آنچه را دارد نثارش کند. با خواستگارى و تقدیم کردن مهر، شخصیت مرد تحقیر نمى‏شود بلكه نشان‌دهنده مردانگى اوست.

مهر مى‏تواند پول، ملك، طلا، نقره یا هر چیز ارزشمند دیگری باشد. حتى مرد مى‏تواند كار ارزشمندى را انجام دهد که سود آن به جای مهر، به همسرش برسد، اما بهتر است حاصل آن کار چیزى باشد كه برای زن باقى بماند و آرامش خاطر بیشترى برایش فراهم سازد. معمولاً زن با خود جهیزیه‏اى به خانه شوهر مى‏برد و ممکن است در تهیه این جهیزیه گرفتار مشكلاتی بشود. مهریه نقدى كمكی از سوى شوهر است براى تهیه این جهیزیه و نشانه‏اى است از وفادارى و قبول مسئولیت او به زندگى آینده.

بعد از خواستگاری و وقتی دو خانواده اطمینان کافی به سرانجام گرفتن ازدواج پیدا کردند، خانواده داماد از خانواده عروس درخواست برگزاری جلسه «مهربُران» می‌کنند. در روز تعیین‌شده، پدر داماد به همراه چند نفر از افراد با تجربه خانواده‌اش به خانه عروس می‌روند. پدر عروس نیز افراد معتبر و با تجربه از خانواده یا فامیلش را دعوت می‌کند. هدف این مجلس توافق بر سر میزان مهریه عروس است. بعد از توافق دو خانواده، نتیجه تصمیم آنها بر روی برگه‌ای با خط خوش نوشته می‌شود و داماد زیر آن قباله را امضا می‌کند و متعهد به پرداخت آن می‌شود. دیگر افراد حاضر در مجلس نیز با امضای قباله به آن گواهی می‌دهند. بعد از آن مهمانان با شیرینی پذیرایی می‌شوند. معمولاً تاریخ جشن عقد را نیز در همان مجلس مشخص می‌کنند.

در برخی مناطق کشورمان در فرهنگ‌های مختلف قومی، علاوه بر مهریه، داماد پول یا مالی را به پدر و مادر عروس تقدیم می‌کند که به آن «شیربها» گفته می‌شود. شیربها مانند مهریه دلیل شرعی ندارد و نمی‌توان داماد را ملزم به پرداخت آن کرد، اما چنانچه با رضایت دو خانواده یا در قالب شرط ضمن عقد مطرح شود، اشکالی ندارد. معمولاً مقدار شیربها نیز در همان مجلس مهربران مشخص می‌شود.

براى مقدار مهر، حد معینى تعیین نشده است، بلكه میزان آن بستگى به توافق زن و مرد دارد. در مقدار مهر به شخصیت اخلاقى، دینى، اجتماعى و اقتصادى مرد توجه و حالت اعتدال را رعایت كنید. براى اعتدال نمى‏توان مقدار معینى را پیشنهاد كرد. مقدار مهر، در خانواده‏ها، اقوام و طوایف مختلف، زمان‏ها و مكان‏ها متفاوت خواهد بود. نه افراط و مسابقه در افزایش مهر صحیح است نه اینکه با شعار و تبلیغات، زن‏ها را به سمت تفریط بکشانیم و تشویق كنیم كه در ازدواج به مهرهاى بسیار كم و بى‏ارزش مانند یك شاخه گل، یا یك جلد كتاب یا یك سكه و مانند این‌ها قناعت كنند؛ زیرا همه مردها در برابر همسرانشان با انصاف نیستند و ممکن است برخی به تعهدات اخلاقی و انسانی عمل نکنند؛ بنابراین مهریه‌های بسیار کم می‌تواند مشکلاتی را به وجود آورد.

امام صادق (ع) درباره زنى كه قصد داشت خود را رایگان به نكاح مردى درآورد فرمودند:

«این كار فقط براى پیامبر (ص) جایز بود، اما درباره افراد دیگر نكاح صحیح نیست، مگر اینکه قبل از عروسى چیزى به زن تقدیم كند، كم باشد یا زیاد، گرچه لباسى باشد یا درهمى».^[1] براى بالاترین میزان مهر نیز حدى معین نشده است. اگر زیاد باشد اشكالی ندارد، اما دین اسلام زیاد بودن مهریه را به صلاح جامعه نمی‌داند و آن را نهى كرده است.

اگر مهریه از حد معمول بالاتر باشد، پسر این گونه برداشت خواهد کرد که به او بی‌اعتماد هستند.

دو نوع مهریه وجود دارد؛ مهر السنه که در جامعه کنونی 14 سکه است و مهرالمثل که 110 سکه است.

در ضمن دخترها به نکته عندالاستطاعه و عندالمطالبه نیز باید دقت کنند.

عندالمطالبه یعنى هر وقت كه زن آن را مطالبه كرد، مرد باید بلافاصله تأمین و پرداخت كند، حتی به صورت قسط‌بندی. عندالاستطاعه یعنی مرد هر وقت استطاعت و توان مالی پیدا کرد، مهریه را باید پرداخت کند. ممکن است مردی هیچ‌گاه توان مالی پیدا نکند و کوششی هم برای آن انجام ندهد، در این صورت زن مهریه خود را هم دریافت نخواهد کرد و نمی‌تواند آن را مطالبه کند.

کی داده کی گرفته؟

یكى از باورهاى غلطى كه گاهى صحبت آن در میان خانواده‏ها مطرح مى‏شود و بیشتر باید مردان جوان به آن توجه کنند، گفتن این جمله است: «مهریه را کی داده و کی گرفته؟!»

معمولاً خانواده دختر، براى اینکه خانواده پسر را به دادن مهریه سنگین راضى کنند، این جمله را مى‏گویند. باید به پسران یادآور شویم كه شما پس از امضاى عقدنامه، ملزم به پرداخت همسرتان هستید. زن مى‏تواند خانه و ماشین شما را توقیف كند؛ ودیعه خانه استیجارى تان را بگیرد یا شما را ممنوع‌الخروج كند. زن می‌تواند مهریه خودش را از هر نوع مالى كه داشته باشید، برداشت کند. طبق قانون مى‏تواند تا زمانی كه مهر، به او تعلق نگرفته است، حتى پا به منزل شما نگذارد! بنابراین باید در این باره كاملاً هوشیار باشید. وقتى اختلاف پیش آمد و زن و شوهر روبه‏روى هم قرار گرفتند، دیگر پرده‏ها كنار می رود و هركس چهره واقعى خود را نشان مى‏دهد؛ پس به خاطر داشته باشید كه زیر بار مهریه سنگین نروید. زندگى‏هایى كه با توقعات بیجا شروع بشوند، پایان خوشى نخواهند داشت.

بهتر است قبل از عروسى تكلیف مهریه را روشن كنید. اگر مِلك است، سند آن به نام زن ثبت شود یا اگر پول است و شوهر تمكن مالى دارد آن را نقداً بپردازد. این کار هم به نفع زن است هم مرد؛ زیرا مانع از به وجود آمدن رنجش‏ها و اختلافات در آینده مى‏شود.

نکته مهم:

توصیه می‌شود علاوه بر صورت جلسه مهریه، شرط‌ها و تعهداتی که بین دختر و پسر برای زندگی آینده تعیین می‌شود نیز به صورت کتبی و با امضای طرفین و شهادت و امضای شهود، نگهداری شود تا در آینده مشکل حقوقی پیش نیاید.^[2]

^[1]. وسایل الشيعه، ج20، ص265.

^[2]. ر.ک: جوانان و ازدواج، اصغر کیهان‌نیا، ص400- 403.