گفتار ششم: نامزدی
نامزدی زمانى است كه مرد از زنى خواستگارى کرده است تا بعد با او ازدواج كند و زن هم موافقت می‌کند.[1] نامزدی وعده ازدواج هم نامیده می‌شود و قراردادى است كه بین دو نفر به‌منظور ازدواج در آینده بسته مىشود. در برخی موارد به دلیل آماده نبودن دختر یا پسر برای ازدواج، یا به خاطر آشنایى بیشتر و موارد دیگر، عقد صورت نمی‌گیرد، اما پسر و دختر باهم نامزد مىشوند.
تفاوت دوران آشنایی با دوران نامزدی این است که در نامزدی دو طرف توافق می‌کنند در آینده باهم ازدواج کنند، اما در دوران آشنایی توافقی صورت نمی‌گیرد و هیچ‌کدام از افراد تعهدی برای ازدواج با دیگری ندارد. هرچند افراد به‌قصد ازدواج باهم ارتباط دارند و باهم آشنا می‌شوند، اما این به معنی آن نیست که حتماً در پایان آشنایی به یکدیگر وعده ازدواج دهند و باهم نامزد شوند. زمانی که هر دو نفر به‌قدری باهم آشنا شدند که تصمیم به ازدواج گرفتند، از آن زمان تا زمان عقد رسمی، دوران نامزدی محسوب می‌شود.
دیدگاه مردم درباره دوران نامزدی متفاوت است. از دیدگاه برخی اگر پسر و دختری و نیز خانواده‌های آنها قبول کنند که باهم وصلت کنند، به دنبال آن محرمیت به وجود می‌آید و پس از آن، دختر و پسر، زن و شوهر یکدیگر می‌شوند. باید گفت صحبت‌های مقدماتی و مذاکرات معمولی برای برقراری ازدواج، دلیل وصلت و محرم شدن پسر و دختر نمی‌شود و از نظر مقررات اسلامی، چنین نامزدی به‌عنوان عقد و محرمیت، مباح و مجاز نخواهد بود و از معاشرت و روابطی که موجب آلوده شدن به گناه می‌شود، باید خودداری کرد.
برداشت برخی دیگر از دوران نامزدی، آن است که میان پسر و دختر، صیغه عقد جاری و پیوند زناشویی هم برقرار شود، اما عمل زناشویی صورت نگیرد.
برخی دیگر نیز نامزدی را به دوره‌ای از زمان می‌گویند که با وعده ازدواج شروع می‌شود و با عقد رسمی پایان می‌یابد و حداقل خانواده اصلی دختر و پسر از آن آگاه هستند.
شروع نامزدی می‌تواند با در دست کردن حلقه و احتمالاً یک جشن کوچک همراه باشد. در این دوران، قبل از خطبه‌خوانی، پسر و دختر محرم نیستند و شرعاً حق تمتع و لذت‌جویی از یکدیگر را ندارند. بعضی از خانواده‌ها به خاطر رعایت مسائل شرعی، پیشنهاد می‌دهند که در دوره نامزدی صیغه محرمیت خوانده شود تا دختر و پسر در رفت‌وآمدها، گفتگوها و نشست و برخاست‌ها مشکلی نداشته باشند. البته این محرمیت پیامدهای منفی هم دارد. زیرا نوعی تعهد ایجاد می‌کند و نیز باعث وابستگی عاطفی بین دختر و پسر می‌شود که اگر منجر به ازدواج نشد، دل کندن یکی از طرف مقابل سخت خواهد شد. گاهی هم ممکن است رابطه زناشویی برقرار شود و اگر نامزدی به ازدواج منتهی نشد، بازهم دختر ضرر می‌کند.
نامزدی استحکام کافی ندارد و ممکن است در اثر حادثه‌ای کوچک در معرض خطر قرار گیرد؛ بنابراین دختر و پسر و خانواده‌هایشان مراقب رفتار و گفتارشان باشند.
در دوران نامزدی گرچه دختر و پسر هنوز رسماً وارد زندگی مشترک نشده‌اند، ولی وعده ازدواج داده‌اند، پس باید به وعده‌شان وفادار باشند. آنها باید توجه به هر پسر و دختر دیگری را از ذهن خود بیرون کنند و جز به نامزدشان به کس دیگری فکر نکنند و بر عهد و پیمانی که در هنگام نامزدی بسته‌اند، استوار و وفادار باشند و با بهانه‌های کوچک و جزئی این پیمان مقدس را بر هم نزنند.
خوب است پسر گاهی هدیه‌ای برای دختر بفرستد و اگر به سفر رفت به گونه‌های مختلف و با پیام یا تماس تلفنی از نامزدش احوال‌پرسی کند و از سفر برایش سوغاتی بیاورد. در مقابل دختر و خانواده‌اش هم وفاداری و علاقه خود را به پسر و خانواده‌اش ابراز کنند و به او هدیه بدهند.
دختر یا پسر فقط درصورتی‌که عذر موجهی داشته باشند، می‌توانند نامزدی را بر هم بزنند و آن‌هم در صورتی است که هر یک از آنها احساس کند که نامزدش یک یا چند معیار ضروری برای ازدواج را ندارد. برای مثال دختر (یا پسر) متوجه شده است که نامزدش به دین و احکام آن مقید نیست، بداخلاق، شراب‌خوار، قمارباز، معتاد، سارق یا جنایت‌کار است. معلوم است که چنین ازدواجی همراه با سعادت و خوشبختی نخواهد بود. البته در این صورت هم باید قضیه را به‌طور مسالمت‌آمیز و دوستانه و با رعایت کامل اخلاق و مقررات اسلامی حل و فصل کنند و از ریختن آبرو، بدگویی، کینه‌توزی، اذیت و آزار دیگری بپرهیزند.
اگر هنوز صیغه عقد خوانده نشده است، هدایایی که هر یک از زن و مرد به دیگری داده است، تعلق به خودش دارد و می‌تواند آنها را پس بگیرد؛ البته این حکم مخصوص به هدایایی است که معمولاً باقی می‌ماند، مانند انگشتر، حلقه، لباس، زیورآلات و ساعت. طرف مقابل هم باید به آنها تحویل دهد، اما چیزهایی که ماندنی نیستند و برای مصرف برده می‌شوند، مانند شیرینی و میوه، قابل بازگشت نیستند و نباید مطالبه شوند.
اگر در دوران نامزدی، دختر و پسر با ظرافت و ماهرانه باهم رفتار کنند و به وظایف مخصوص خود عمل کنند، این دوران می‌تواند در استحکام دوران بعدی، یعنی دوران عقد و ازدواج و زندگی مشترک تأثیر عمیقی داشته باشد.
[1]. حقوق مدنی ایران.
