آداب و زمان خواستگاری
بعد از معرفی اولیه خانواده‌های دختر و پسر، زمان برگزاری مراسم خواستگاری است. در فرهنگ ایرانی خانواده پسر با تهیه گل و شیرینی به دیدن خانواده دختر می‌روند. این دیدار ممکن است در خانه آنها باشد یا جایی که از قبل مشخص کرده‌اند (پارک، رستوران، لابی هتل و یا جای دیگر).
اقوام ایرانی، بر اساس آداب و رسوم قومی و خانوادگی خود این مراسم را برگزار می‌کنند، اما به طور کلی خواستگاری به این ترتیب انجام می‌شود که پسر به همراه خانواده‌اش به خواستگاری دختر نزد خانواده او می‌رود. امروزه برخی از پسران جوان به تنهایی و بدون حضور خانواده خود به خواستگاری می‌روند؛ این روش می‌تواند یکی از عوامل ناپایداری ازدواج‌ها باشد. معمولاً هنگامی که ازدواج با حضور و موافقت خانواده‌ها صورت می‌گیرد، از پایداری بیشتری برخوردار خواهد بود.
خانواده پسر باید از قبل، روز و ساعت خواستگاری را با خانواده دختر هماهنگ کنند. بهترین زمان برای خواستگاری می‌تواند بعد از ظهر یا ساعات اولیه شب باشد تا اعضای خانواده و افراد تأثیرگذار دختر و پسر در خانه حضور داشته باشند و بتوانند در مراسم خواستگاری شرکت کنند.
هرچه تعداد بیشتری از اعضای خانواده در جلسه حضور داشته باشند، شناخت جمعی و دقیق‌تری صورت می‌گیرد.
دختر و پسر و خانواده‌هایشان همان‌گونه که هستند خود را معرفی کنند.
لباس نشان‌دهنده طرز تفکر، فرهنگ و سلیقه افراد است. دختر و پسر و خانواده آنها بهتر است لباسی مناسب از لحاظ رنگ و مدل و طبق ارزش‌های دینی و خانوادگی خود، بدون اغراق و چشم و هم‌‌چشمی بپوشند. دختری که حجابش چادر نیست، در جلسه خواستگاری هم چادر را برای پوشش انتخاب نکند.
دختر و پسر رفتاری متعادل داشته باشند. ترش‌رویی و سکوت مطلق یا خنده‌های افراطی و زیاد صحبت کردن باعث برداشت‌های نادرست از آنها می‌شود.
برای شناخت بهتر حداقل سه جلسه خواستگاری را ادامه دهید. جلسه اول و دوم بهتر است مخفیانه انجام شود. اقوام درجه یک (خاله، عمه، دایی، عمو)، همسایه و همکاران با خبر نشوند.
از طولانی شدن جلسات گفتگو نترسید و هر حرفی که دارید با منطق و درایت و بدون خجالت بزنید.
همزمان به خواستگاری چند دختر نروید.
خواستگارهای مختلف را همزمان نپذیرید. چون دچار سردرگمی می‌شوید و در این شک و شبهه‌ها تصمیم غلطی می‌گیرید.
اگر عیب یا بیماری خاصی دارید که در تصمیم‌گیری طرف مقابل اثر می‌گذارد، آن را صادقانه بیان کنید. می‌توانید در گفتگوهای پایانی درباره آن صحبت کنید؛ زیرا ممکن است در معیارهای دیگر هم‌خوانی نداشته باشید و پاسخ یکی یا هر دو منفی باشد؛ در این صورت نیازی نیست طرف مقابل از آن عیب باخبر شود. همچنین با بیان کردن بیماری در اول صحبت‌هایتان، فرصت تصمیم واقع‌بینانه را از طرف مقابل می‌گیرید. وقتی او، شما را به‌خوبی شناخت و با روحیاتتان آشنا شد، شاید اهمیت بیماری و عیب برایش کم شود.
فردی از خانواده پسر که بیان شیواتری دارد، آغازکننده صحبت‌های اصلی شود و درباره پسر هر آنچه واقعیت دارد، بگوید. از طرف خانواده دختر هم، شرح حال مختصری از ویژگی‌های دخترشان (سن، تحصیلات) بیان شود.
بهتر است دخترخانم هنگام تعارف کردن چای یا شربت، ابتدا آن را به مادر داماد تعارف کند. در کنار او بنشیند و با او صحبت کند. البته در برخی از خانواده‌ها این سنت تغییر کرده است و دختر از ابتدای مراسم خواستگاری در جلسه می‌نشیند و شخص دیگری با چای یا شربت پذیرایی می‌کند.
از تشریفات کم کنید. نه دسته‌گل‌های گران‌قیمت به پسر بها می‌دهد و نه پذیرایی‌های غیرعادی و پرخرج، ارزش دختر را بالا می‌برد. ممکن است برداشت‌های خوبی هم از این رفتارها نشود.
در جلسه اول، فقط درباره مسائل مربوط به ازدواج صحبت کنید. از بحث‌هایی که باعث اتلاف وقت می‌شود و شما را از مسئله اصلی دور می‌کند، خودداری کنید.
خانواده‌ها یکدیگر را در انتظار نگذارند و پس از مشاوره نهایی و تحقیق کامل، نتیجه را به هم اعلام کنند.
پدر دختر قبل از پاسخگویى به خواستگار و رد یا قبول او، نظر دخترش را ملاک قرار دهد. با او مشورت كند و رضایت او را در نظر بگیرد؛ چراکه در کنار صاحب اختیار بودن پدر، بدون رضایت دختر، ازدواج صورت شرعى نخواهد داشت.
هرگز به خاطر مادیات، کمبود زرق و برق زندگی و فقر خانواده‌ای را تحقیر نکنید.
پیامبر اکرم (ص) فرمودند:
«هر کس مرد یا زن مؤمنی را خوار و ذلیل شمارد و یا به سبب تهیدستی یا کم‌بضاعتی حقیر شمارد، خدای تعالی در روز رستاخیز او را انگشت‌نما و سپس رسوا و مفتضحش کند».[1]
اگر طرف مقابل موردپسند نبود، بدون اخم و اوقات‌تلخی و با لبخند و رعایت احترام، مجلس را ترک کنید.
هنگام خداحافظی هم پسندیده است که پدر و مادر دختر و دختر تا آستانه در ورودی، میهمانان خود را بدرقه کنند.
[1]. صحیفة الامام الرضا، ص63.
